Van de website van KAMG:
Koepel Artsen Maatschappij + Gezondheid (KAMG) en Nederlandse Vereniging Medische Milieukunde (NVMM) roepen samen op tot een algemeen verbod op consumentenvuurwerk!
Het belang om te komen tot een verbod op het afsteken van consumentenvuurwerk: zowel een medisch milieukundige als maatschappelijke noodzaak!
In Nederland worden tijdens de jaarwisseling grote hoeveelheden vuurwerk afgestoken door consumenten. De negatieve gevolgen die dit direct heeft voor de leefomgeving en de gezondheid maken de noodzaak voor het instellen van een algemeen vuurwerkverbod voor consumenten steeds urgenter. (profiel)Artsen Maatschappij + Gezondheid, en specifiek artsen binnen de medische milieukunde, wijzen op een breed scala aan risico’s dat het afsteken van vuurwerk met zich meebrengt voor mens, dier en milieu. Een beknopt overzicht van de meeste negatieve gevolgen voor de publieke gezondheid wordt in deze infographic goed weergegeven.
Gezondheidsrisico’s: meer dan alleen oog- en handletsel
Vuurwerk veroorzaakt jaarlijks rond de jaarwisseling een piek in letsels aan handen, ogen en hoofd. We zien daarbij naast een toename in brandwonden ook een toename van mensen met gehoorschade. De slachtoffers zijn niet alleen personen die zelf vuurwerk afsteken. Ook directe omstanders, waaronder kinderen kunnen ernstig gewond raken en soms levenslang gehandicapt. Ondanks preventieve campagnes blijven de cijfers hoog: tijdens de afgelopen jaarwisselingen belandden honderden mensen op de spoedeisende hulp. Van 31 december 2023 op 1 januari 2024 zijn 365 personen op een SEH-afdeling van een ziekenhuis behandeld voor vuurwerkletsel. Hiervan waren 45 slachtoffers jonger dan 12 jaar, en 67 in de leeftijdsgroep 12 tot en met 15 jaar. Naast de vuurwerkslachtoffers die op een SEH-afdeling behandeld werden, bezochten naar schatting nog eens 847 personen met vuurwerkletsel een huisartsenspoedpost (zie Ongevallen met vuurwerk Jaarwisseling 2023-2024, veiligheidNL, kenniscentrum voor letselpreventie.)
Daarnaast brengt vuurwerk door het vrijkomen van grote hoeveelheden fijn stof (PM10 en PM2.5) nog eens een extra belasting mee voor kwetsbare mensen met chronische luchtwegaandoeningen, zoals astma en COPD. Ook breken er tijdens de jaarwisseling 3x zoveel branden uit als gemiddeld op andere dagen. (Kerncijfers Veiligheidsregios, cijfers en statistiek rondom brandweer en brandweerzorg ) Een verhoogde concentratie fijn stof in de lucht door vuurwerk en brand kan, samen met andere luchtverontreiniging, leiden tot een verminderde longfunctie, verergering van chronische aandoeningen en een toename van luchtwegklachten zoals piepen, hoesten en kortademigheid.
Hard geluid van knallen: schadelijk voor mens en dier
Naast luchtverontreiniging veroorzaakt vuurwerk ook een aanzienlijke geluidsoverlast. Geluidsniveaus kunnen oplopen tot meer dan 150 decibel, vergelijkbaar met het geluid van een straaljager op korte afstand. Legaal vuurwerk mag in Nederland nu maximaal 156 decibel produceren en knallen van illegaal vuurwerk kunnen oplopen tot 170 decibel. Geluid vanaf 80 decibel kan schadelijk zijn en piekgeluiden van 120 decibel kunnen direct het gehoor beschadigen. Het geluid van vuurwerk kan daarnaast ook schrikreacties en stress opleveren. Ook dieren kunnen zwaar te leiden hebben door het extreme geluid dat in korte tijd optreedt. Huisdieren, vee en wilde dieren ervaren extreme angst door de plotselinge en harde knallen. Dit kan resulteren in paniekgedrag, verwondingen en zelfs sterfte. Een verbod op consumentenvuurwerk zou dit dierenleed drastisch kunnen verminderen.
Maatschappelijke kosten en gevolgen
Omdat vuurwerk steeds vaker ook wordt afgestoken buiten de toegestane tijden en gebruikt wordt bij aanslagen, kan bij veel mensen een sterk gevoel van onveiligheid ontstaan. Vuurwerk veroorzaakt veel maatschappelijke en materiële schade aan de persoonlijke en publieke ruimte. Ook vraagt het een grote extra inzet van hulpdiensten zoals van brandweer, politie en witte kolom (SEH, HAP en ambulance), ten koste van de reguliere spoedgevallen. Vuurwerk draagt aanzienlijk bij aan verontreiniging van lucht, bodem en water, met naast schadelijke deeltjes (PM 2,5 en PM 10) ook giftige chemicaliën die ecosystemen en de menselijke gezondheid kunnen aantasten. Hiermee heeft vuurwerk ook een negatieve impact op het klimaat.
Tijd voor actie
Het is tijd om afscheid te nemen van consumentenvuurwerk en de overstap te maken naar veilige, duurzame en gezamenlijke alternatieven, zoals georganiseerde vuurwerkshows of licht- en laserspektakels. Een algemeen consumentenvuurwerkverbod zou niet alleen het aantal medische letsels drastisch verminderen, maar ook de leefomgeving beter beschermen tegen de schadelijke effecten van luchtvervuiling en geluidsoverlast. Dit verbod moet ook gelden voor zogenaamd kindervuurwerk dat nu het hele jaar verkocht mag worden in supermarkten. Ook dit vuurwerk kan schadelijk en gevaarlijk zijn.
Als (profiel)artsen Maatschappij + Gezondheid roepen wij beleidsmakers en besturen direct op om meer verantwoordelijkheid te nemen en een algeheel verbod op consumentenvuurwerk in te stellen. De maatschappelijke voordelen – directe impact op gezondheid, milieubelasting, dierenwelzijn en maatschappelijke gevolgen – wegen ruimschoots op tegen het behoud van een gevaarlijke traditie.
NB. Ook wij tekenden het Vuurwerkmanifest.
